Rangpur revisited 2007

5 januari 2008

 

Op zijn minst eens in de twee jaar naar de familie in Rangpur was een van onze huwelijkse voorwaarden en 16 december 2007 was het weer zover: koffers pakken en naar Bangladesh.

Reizen is afzien: wachten, vertragingen, controle's, in de rij staan, stil zitten, vechten met dringers en voorkruipers, ergeren op schoften met een pet op, afgezet worden, nachtrust missen, afgepeigerd aankomen en nog dagenlang uit je ritme zijn .....   mensen die zeggen dat reizen hun hobby is zullen wel wat anders bedoelen.

 

Van Entebbe via Addis Ababa naar Dubai en daar een uur te laat vertrokken natuurlijk want je kunt je nauwelijks een grotere chaos voorstellen dan wanneer je 300 Bangladeshi's een vliegtuig in moet drijven.

We reisden business class en hoefden niet tussen het ergste gajes in te zitten dit keer, maar ook de business class zat vol Very Irritant Persons en Very Dirty Persons: schrapers, rochelaars en spugers.

 

Maar goed, na een reis van 20 uur waren we weer in mijn tweede vaderland. Behoefte om de grond te kussen had ik niet. Ruby stond een uur later al op de tennisbaan met Eva, haar Tsjechische vriendin. Die hebben 5 jaar geleden samen tennissen geleerd en waren al snel een onverslaanbaar damesdubbel in de clubtoernooien van Dhaka.

Damesdubbel

De volgende dag naar Rangpur toe, een rit van 8 uur. We hadden voor de hele vakantie een busje gehuurd met chauffeur Kamal, een gluiperige schoft.

 

De rest van de familie Das zijn allemaal zachtaardige, eerlijke mensen en er zijn tussen de 150 miljoen inwoners van Bangladesh zeker nog een groot aantal nobele, integere, aardige mensen. Er is zelfs een winnaar bij van de nobelprijs voor de vrede: professor Yunus. Ik heb ook altijd wel een paar goede betrouwbare medewerkers gehad op mijn projecten, maar als je het mij vraagt is de meerderheid een miezerig, benepen volkje. Het zijn viezerikken, ze rochelen en schrapen en spugen de hele dag door, ze zijn ziekelijk nieuwsgierig, stiekem, afgunstig, achterbaks, gemeen, lomp, onbeschoft, onbetrouwbaar en corrupt. Ik heb een vriend en als die vroeger tegen zijn zoontje van 3 zei: "Evan, allemaal ........." dan vulde Evan aan: "boeven in Bangladesh". Zo ongeveer alle ministers van de twee vorige regeringen zitten intussen in de bak wegens corruptie en afpersing. De zoon van de vroegere ministerpresident is de grootste crimineel van het land. Het gaat ook hier alleen nog maar om geld. Kamal sloeg de spijker op zijn kop: de hoge heren liegen en stelen ook allemaal dus waarom ik niet?

 

Zo, dan is dat punt alvast afgehandeld.

 

Een hartelijk weerzien met de familie. De kinderen zijn het huis uit maar ze waren allemaal gekomen. Twee nichtjes en een neefje hebben we intussen, hun namen verzonnen door Claudia: Celia, Caroline en Casper, geen typische hindoe-namen volgens mij. Ze schijnt een voorkeur te hebben voor namen met een C. Het hondje dat ze na de vakantie gaat krijgen is alvast Coco gedoopt.

Vraag me niet waar ze allemaal geslapen hebben. Wij hadden ons eigen oude bed in het nieuwe appartement dat pappa Das nog snel bewoonbaar had gemaakt. 

De sisters

 

21 December gingen we een archeologische site in Bogra bekijken. Het was Eid ul Azha, moslim offerfeest, en overal langs de weg lagen bloederige stieren en bokken met doorgesneden keel. En een paar man met bijlen en hakmessen er omheen om er hapklare brokjes van te maken. Onze Nederlandse koeien zijn opgebouwd uit verschillende anatomisch/culinaire onderdelen: biefstukken, sudderlappen, sucadelappen, soepvlees en zo; de Bengaalse koeien bestaan alleen uit blokjes koe en na een paar uur hakken en snijden blijft van zo'n beest alleen een berg rood/wit bloederig vlees over.

Archeologische site Bogra

De kloosters, universiteiten en tempels in Bogra waren vele eeuwen oud en er was niet veel van over. Ze dateren uit de periode dat de streek nog Boedhistisch was; waren ze dat maar gebleven dan waren ze in elk geval wat blijer geweest. Islam is een sjagrijnige religie, je ziet zelden een blije muslim.

Minimannetje in Bogra (1.45m of zo)

Ruby ziet er lelijk en mager uit maar ze is getrouwd met een knappe rijke man. Dat vindt iedereen hier. Ze heeft haar zin gekregen met de bovenwoning en die is officieel op haar naam geregistreerd. We hebben dus een appartement in Rangpur: 120 m2, een zitkamer, een eetkamer, een keuken, twee slaapkamers, een badkamer, een opslagruimte, twee balkons, een groot dakterras en een plat dak. Geen idee wat we er aan hebben, misschien kunnen we er over 10 jaar, als Claudia het huis uit is, af en toe eens een tijdje wonen. En het is pas half af. Eén slaapkamer en de badkamer zijn klaar, maar stroom, water, muren, vloeren, plafonds, keuken, alles moet nog gedaan worden. Bouwen is hier nog goedkoop, tot nu toe heeft de hele bouw nog geen 2.000 euro gekost. Ik kreeg een offerte voor vloer- en wandtegels in de keuken + wasmachine aansluiting: 200 euro.

De groenteman

Wat deden we de hele dag? Niet veel. Eten, zitten, praten, lezen, TV kijken en af en toe wat boodschappen doen. De groente- en vismarkt is interessant, maar je komt met een auto nauwelijks de stad in vanwege de duizenden ricksja's waar je je doorheen moet vechten. En als je er al bent dan kun je je auto niet kwijt; elke vierkante centimeter van de binnenstad is bezet.

 

Rural Bangladesh

De buren

Kerstmis 2007. Een public holiday maar verder merk je er niets van. We hebben Lipi's schoonfamilie bezocht, een uur of twee rijden van Rangpur. Eerst een stuk over de Highway, zoals ze de hoofdweg naar Dinajpur een beetje overdreven noemen, dan hobbelen over een kraterlandschap dat vroeger een weg moet zijn geweest en verder over smalle zandweggetjes waar nog nooit een auto over gereden had. Heel langzaam, goed sturen, hier en daar even een koe aan de kant schuiven of een emmer met stront opzij zetten maar tenslotte kwamen we bij een bruggetje waar we niet overheen konden. De laatste 2 kilometer hebben we gelopen en toen kwamen we aan bij de bamboe hutjes waar Boloram's pa en oom met hun families in wonen. Een man of 20 schat ik, de koeien, geiten, eenden, kippen en duiven niet meegeteld. Aardige, gastvrije mensen. Ze eten rijst en groenten van eigen land, drinken melk van de eigen koeien en geiten, eten eieren van de eigen eenden en kippen en vangen af en toe wat vis uit de eigen fishpond. Wat ze zelf niet produceren kopen ze van de marskramers: wandelende kruideniers- en textielwinkels die alle hutten langs lopen met hun handel. Ze moeten alleen af en toe naar het dorp om hun mobieltje op te laden. Geen stroom, geen radio, geen TV, geen internet, geen krant, geen bank, geen hypotheek, geen belastingaangiftes, geen verzekeringen, geen rekeningen. Wat een simpel leven. Wat een rust. De ouderen leken me heel tevreden met dat leven, maar de zonen van een jaar of 18 zagen er uit alsof ze wel wat meer actie zouden willen zien.

Ze hadden wel een stenen huis willen bouwen, zeiden ze, maar kunnen geen bakstenen kopen omdat er geen vrachtauto bij hun huis kan komen.

Je gaat in Bangladesh nooit bij iemand op bezoek voor een kopje thee met een koekje; er moet altijd uitgebreid bij gegeten worden. Wij werden op de binnenplaats op een stoel neergezet en de familie ging aan het werk: vuur maken, water koken, kippen en duiven slachten, vissen vangen, groenten snijden, rijst koken en drie uur later zat het hoge bezoek aan de maaltijd. Het moet voor die mensen het hoogtepunt van het jaar zijn geweest.

 

Ruby's moeder heeft altijd een jong meisje als hulp in de huishouding. Het verhaal was altijd dat de ouders daarvan te arm zijn om het kind te voeden en te kleden en het tegen kost en inwoning afgeven. Ze leert dan de huishouding en kan met 13 - 14 worden uitgehuwelijkt. Zo'n beetje hetzelfde als onze Dora vroeger.

Shamoli met Casper

Kinderarbeid natuurlijk, maar bij de familie Das worden die meisjes goed behandeld, zijn deel van de familie, slapen samen met ma in bed, maar moeten wel hard en lang werken. Twee jaar geleden hadden ze Shamoli al, aangeleverd door Boloram. Een jaar of 12 was ze toen schat ik. Tegen de tijd dat Lipi ging bevallen nam zij Shamoli over, maar ze had haar nu mee naar haar moeder genomen om te helpen in het volle huis. Een leuk, vrolijk kind, altijd een lach op haar gezicht en van 's morgens vroeg tot 's avonds laat bezig in de keuken en met de was. Haar ouders wonen in de buurt van Boloram's familie en ze mocht mee; om haar ouders op te zoeken dacht ik, maar ze werd daar meteen aan het werk gezet en sjouwde de hele dag net zo hard als thuis. Om half vijf, toen we terug naar huis gingen, begon Shamoli te huilen; ze wilde niet naar Rangpur maar naar haar moeder want die had ze al vier maanden niet gezien. Maar Boloram kende geen pardon, pakte haar vast en sleepte haar mee naar de auto. Hij had wel de vader even gebeld en die stond bij een kruispunt in een dorp een paar kilometer verderop te wachten. We stopten, hij praatte even wat met Boloram en we reden weer door. Geen woord met zijn dochter.

Boloram sprak af dat ze over een paar dagen, als wij weer vertrokken waren, een week naar huis zou mogen, begreep ik later.

Shamoli was van streek en lag stil in de auto. Toen we bijna thuis waren werd ze misselijk en kotste de hele auto onder. Thuis moest ze die eerst zelf helemaal schoonmaken en daarna mocht ze naar bed.

Onder het eten vroeg ik Lipi of ze het meisje ook wat leerde. Als het straks wat minder druk was met de baby, zou ze haar weer naar school sturen, zei ze. En ik moest begrijpen dat Shamoli duur was; dat ze flink voor haar moesten betalen: een koe, een stuk grond en de dowry, de bruidsschat, als ze straks uitgehuwelijkt werd! En toen werd ik misselijk. Die vader heeft gewoon zijn dochter als slaaf verkocht toen ze 12 jaar oud was. Wat een miezerige klootzak.

 

Ze hebben intussen kabel TV in Rangpur en ik heb op BBC World het wereldnieuws kunnen volgen en op ESPN de sport, o.a. PSV - FC Utrecht. Indiase dans- en zingshows en soaps zijn favoriet bij de familie: flauwe, kinderlijke imitaties van de Amerikaanse TV. Het haar, de kleding, de brillen van de mannelijke sterren komen uit de 70-er jaren; hun flauwe humor uit de 50-er jaren. En alleen crêmekleurige types op het scherm, liefst met lichte ogen; bij die shows krijg je het idee dat India ergens in Noord Europa moet liggen.

 

29/12 terug naar Dhaka. Het Jamuna Bridge kamp in Bhuapur waar wij in 1997 woonden is nu een luxe holiday resort en we hebben daar Claudia haar eerste en tweede huis laten zien.

Ons 2de huis in Bhuapur

Bij aankomst in Dhaka chauffeur Kamal meteen omgeruild voor Assad, een wat geciviliseerder type.

Er was nou helemaal niemand meer in de Dutch club die wij nog kennen, behalve: Henriëtte en Bert uit Venlo!!! Kwamen Lisa uit Baarlo bezoeken en waren samen met haar in China geweest.

 

30/12: Nog maar eens wat boodschappen gedaan en onze oude vrienden Cathy en Bill Derringer bezocht. Die wonen hier al 20 jaar en hebben hun eigen huis een stukje buiten Dhaka. Gepensioneerde zakenmensen uit Colorado; multi-miljonairs denk ik, maar nu werken ze allebei voor de lol op de Amerikaanse school. Cathy was Claudia's kleuterjuf in 2002/03. Bill geeft economie. Cathy draagt altijd een sari of een salwar khameez. Ze vinden allebei Bangladesh het fijnste land en de Bangladeshi's de prettigste mensen van de hele wereld. Tsja....

 

De huidige militaire overgangsregering probeert Bangladesh te verlossen van corruptie en heeft de grootste boeven opgesloten, politici en zakenmensen. Maar volgens Bill heeft dat de economie van het land verlamd en het leven nog veel moeilijker gemaakt voor de gewone man: prijsstijgingen en hoge werkoosheid.

En op nieuwjaarsdag dus weer naar huis. Ergens onderweg een pracht van een voedselvergiftiging opgelopen en bij aankomst op vliegveld Entebbe bleek er, vanwege de rellen in Kenia, geen druppel benzine meer te krijgen in Oeganda. Ik was blij dat we een taxi konden krijgen die nog net genoeg in de tank had om ons thuis te brengen; @ 2.5 keer het normale tarief.

 

Thuis een drama: Maggie de kip was overleden: verdronken in het zwembad. Volgens tuinman Mozes tenminste, maar die probeerde ons ook wijs te maken dat de kippen geen enkel ei hadden gelegd in de twee weken dat wij weg waren geweest. Ik vermoed dat Maggie op kerstdag gepromoveerd is tot kalkoen en de hoofdgast was op het kerstdiner van de familie Mozes.

 

De volgende dag voor Claudia het beloofde hondje gekocht: Coco, een maltezer leeuwtje, zo groot als een kat. Komt tot de buiknavel van een kip. Een on-hond, een truttig pluizig mormelig wit wattebolletje, een barbie speeltje, een karakterloos allemansvriendje, een miauwertje, een in-huis-pissertje. Maar Claudia vindt hem lief.

 

Ik had 3 en 4 januari weer moeten werken maar heb die dagen vooral in bed liggend en naar de badkamer sprintend doorgebracht. Van binnen ergens een verkeerde verbinding: aan de achterkant spoot het er lichtgeel uit en aan de voorkant donkerbruin.

Het is nu 5 januari en het gaat alweer wat beter, dus maandag 7 januari is voor ons waarschijnlijk alles weer back to normal: naar kantoor, naar school en naar de tennisclub.




PS1: van die voedselvergiftiging heb ik bijna het hele jaar 2008 last gehad: moe en misselijk. Geen enkele dokter heeft kunnen achterhalen wat de oorzaak was. 


PS2: die Coco dat is toch wel een leuk hondje, met karakter, moet ik achteraf toegeven.